"Nguyên Nhân Và Cách Khắc Phục Máy Ấp Trứng Bị Quá Nhiệt": Trong nghề chăn nuôi, nhất là với bà con tự ấp trứng để chủ động con giống, máy ấp trứng là một thiết bị gần như “bạn đồng hành”. Tuy nhiên, không phải ai cũng tránh được những trục trặc kỹ thuật trong quá trình sử dụng, đặc biệt là lỗi quá nhiệt – một lỗi phổ biến nhưng không phải ai cũng biết cách xử lý kịp thời. Tôi đã từng mất cả mẻ trứng hơn 100 quả chỉ vì chủ quan không kiểm tra nhiệt độ kịp lúc. Từ đó, tôi rút ra được nhiều kinh nghiệm thực tiễn mà hôm nay chia sẻ lại cho bà con.
1. Vì sao máy ấp trứng lại bị quá nhiệt?
Đầu tiên phải nói rõ, quá nhiệt không phải lúc nào cũng do máy hỏng. Nhiều khi chỉ đơn giản là do mình đặt máy sai chỗ, hoặc không kiểm tra cảm biến. Trong máy ấp, nhiệt độ lý tưởng là khoảng 37.5°C đến 37.8°C, quá ngưỡng 38.5°C là phôi bắt đầu dễ hỏng. Máy quá nhiệt thường do:
• Cảm biến nhiệt bị đặt lệch vị trí chuẩn hoặc bám bụi, gây sai lệch thông số.
• Bộ điều khiển nhiệt không ngắt đúng lúc vì phần mềm lỗi hoặc quá cũ.
• Quạt trong máy hoạt động yếu, luồng khí không đều khiến nhiệt bị dồn một chỗ.
• Máy đặt gần nơi có nhiệt cao như sát mái tôn, gần bếp, hoặc nơi không có gió lưu thông.
• Bà con dùng máy tự chế không có chức năng tự ngắt nhiệt – đây là tình trạng phổ biến nhất.
Tôi từng gặp trường hợp một chiếc máy ấp hoạt động tốt 5 – 6 mẻ đầu, đến mẻ thứ 7 thì cảm biến hỏng nhưng không ai để ý. Kết quả là gần như toàn bộ trứng chết phôi vào ngày thứ 9, cực kỳ uổng công.
2. Làm sao biết máy đang bị quá nhiệt?
Cái khó là không phải ai cũng kiểm tra nhiệt độ liên tục. Nhiều bà con ấp theo kiểu “đặt xong để đó”, nhưng thực tế trứng phản ứng rất nhạy với nhiệt.
• Trứng sờ lên thấy nóng bất thường, đặc biệt ở giữa máy.
• Mở ra thấy trứng bị bốc hơi nước hoặc có mùi tanh nồng.
• Phôi chết đồng loạt ở một giai đoạn, nhất là từ ngày 6 đến 12.
• Trứng nở sớm nhưng con yếu, khó đứng vững, chân co rút.
• Trường hợp nghiêm trọng có thể nghe tiếng lách tách nhỏ bên trong – do lòng trắng bị “nấu chín”.
Nếu bà con thấy trứng có hiện tượng trên thì nên nghi ngờ ngay đến việc nhiệt độ đang bị vượt ngưỡng. Đừng để tới khi trứng không nở mới xem lại – lúc đó là quá muộn rồi.
3. Cách xử lý khi máy ấp trứng bị quá nhiệt
Khi phát hiện máy bị quá nhiệt, tôi khuyên bà con nên bình tĩnh, xử lý từng bước. Đừng nóng vội tháo máy hay vứt bỏ trứng ngay.
• Trước tiên, ngắt điện máy ngay lập tức để ngừng sinh nhiệt.
• Mở hé cửa máy khoảng 3 – 5 phút để hơi nóng thoát ra dần.
• Dùng nhiệt kế độc lập đo lại toàn bộ vùng trong máy để kiểm tra chênh lệch.
• Lau sạch cảm biến và đặt lại đúng vị trí ở giữa buồng ấp, sát mặt trứng.
• Kiểm tra quạt gió xem còn quay mạnh không, nếu yếu thì nên thay.
• Nếu sử dụng máy tự chế, bà con nên lắp thêm bộ điều nhiệt cơ học, tránh phụ thuộc vào phần mềm.
• Sau khi điều chỉnh, tăng độ ẩm một chút để bù lại lượng nước đã bốc hơi do quá nhiệt.
• Với trứng chưa hỏng, tiếp tục ấp nhưng theo dõi sát hơn mỗi 3 – 5 tiếng.
Một số bà con sau khi trứng bị quá nhiệt nhẹ đã cứu lại bằng cách cho ấp ở nhiệt thấp 36.8 – 37.0°C trong vài ngày, tăng độ ẩm, và hạn chế đảo trứng nhiều – tỷ lệ nở vẫn đạt gần 50%.
4. Phòng hơn chữa – cách tránh để máy bị quá nhiệt
Sau một lần mất mẻ trứng, tôi luôn khuyên bà con nên chủ động phòng tránh. Hỏng máy thì sửa được, nhưng trứng đã hỏng thì không cứu được.
• Nên kiểm tra cảm biến nhiệt độ mỗi tuần, đặc biệt trước mỗi lần ấp mới.
• Đặt máy nơi mát mẻ, tránh ánh nắng trực tiếp hoặc sát vách tường nóng.
• Lắp thêm một nhiệt kế và ẩm kế cơ học riêng, không hoàn toàn tin vào màn hình hiển thị.
• Đảm bảo hệ thống quạt hoạt động đều, gió tản ra mọi hướng trong máy.
• Vệ sinh máy định kỳ sau mỗi lần ấp, tránh bụi bẩn cản trở luồng khí.
• Nếu dùng máy nhiều năm hoặc máy tự chế, cân nhắc lắp thêm rơ-le chống quá nhiệt.
• Tuyệt đối không đặt máy gần thiết bị điện sinh nhiệt như nồi cơm, lò vi sóng.
Chỉ cần vài bước đơn giản nhưng nếu làm đều đặn, bà con sẽ tránh được 90% nguy cơ máy bị quá nhiệt.
5. Máy tự chế và nguy cơ quá nhiệt – cần lưu ý gì?
Tôi biết nhiều bà con ở vùng quê hoặc làm nhỏ lẻ thường tự chế máy ấp để tiết kiệm. Điều này không sai, nhưng phải hiểu rõ giới hạn của thiết bị.
Máy tự chế thường không có bộ điều chỉnh nhiệt chính xác, chủ yếu dùng bóng đèn sưởi và cảm biến thô sơ. Vì vậy, nếu dùng máy tự chế:
• Phải theo dõi nhiệt độ thường xuyên, ít nhất 3 – 4 lần/ngày.
• Lắp thêm công tắc tay để ngắt khi cần, không nên để hoàn toàn tự động.
• Đảm bảo quạt đủ mạnh, đừng tiếc tiền mà chọn quạt yếu.
• Thiết kế thùng ấp nên có lỗ thông hơi để khí nóng thoát ra bớt.
Nếu bà con định làm lâu dài, tôi khuyên nên đầu tư một chiếc máy công nghiệp nhỏ có tính năng tự ngắt nhiệt, đảo trứng tự động, giúp tiết kiệm công sức và ổn định tỷ lệ nở hơn nhiều.
Máy ấp trứng bị quá nhiệt là chuyện không hiếm gặp trong thực tế, nhưng không phải bà con nào cũng biết cách nhận biết sớm và xử lý hiệu quả. Hi vọng với những chia sẻ thực tế ở trên, bà con có thêm kinh nghiệm để chủ động phòng tránh, sửa chữa đúng cách và không bị thiệt hại đáng tiếc. Nuôi con giống đã khó, đừng để những lỗi kỹ thuật nhỏ khiến công sức mình đổ sông đổ biển. Nếu bà con còn thắc mắc gì, tôi sẵn sàng chia sẻ thêm kinh nghiệm từ thực tế. Chúc bà con ấp trứng thành công, tỷ lệ nở cao, con giống khỏe mạnh.
