Bệnh Newcastle ở gà, còn được biết đến với các tên khác như bệnh gà rù, bệnh tân thành gà,... là một loại bệnh truyền nhiễm do virus gây ra, Bệnh này có những triệu chứng như phân xanh, khó thở, và dáng đi siêu vẹo. Nó có khả năng lây lan nhanh chóng, nếu không được phát hiện kịp thời có thể dẫn đến tỷ lệ tử vong 100% và gây thiệt hại lớn cho ngành chăn nuôi.
1. Nguyên nhân gây bệnh Newcastle
Nguyên nhân của bệnh gà rù là do virus Newcastle, một loại RNA virus thuộc nhóm Paramyxovirus. Virus này có thể gây bệnh cho tất cả các loại gia cầm như vịt, ngan, ngỗng,... và chúng có thể xuất hiện ở nhiều giống gà khác nhau.
2. Biểu hiện của bệnh Newcastle ở gà
Thời gian ủ bệnh Newcastle dao động từ 3 - 5 ngày, trong một số trường hợp chỉ 2 ngày nhưng cũng có thể kéo dài hơn một tuần. Bệnh có thể phát triển theo 3 thể chính: thể quá cấp tính, thể cấp tính, thể mạn tính. Thể quá cấp tính thường xuất hiện ở đầu ổ dịch, bệnh diễn biến nhanh chóng, gà có thể chết chỉ trong vài giờ.
*Thể quá cấp tính:
- Gà trở nên uể oải, lông xù.
- Lây lan mạnh, tỷ lệ tử vong 100% sau vài giờ từ khi nhiễm bệnh.
- Ho, thở nhanh, phân có máu, đầu nghiêng sang một bên.
- Đầu sưng phù, mào đổi màu tím tái.
- Có các triệu chứng về hệ thần kinh, đi lại không ổn định, ăn uống kém.
- Số lượng trứng giảm, vỏ trứng mềm.
- Bệnh tập trung chủ yếu ở đường tiêu hóa.
- Xuất huyết trong hệ tiêu hóa có thể xảy ra ở thực quản, dạ dày, ruột, hạch màng treo ruột và lỗ huyệt.
- Niêm mạc khí quản và mũi có dịch viêm, xuất huyết Trứng teo, buồng trứng sưng đỏ...
- Không có dấu hiệu xuất huyết Gà bị sốt cao từ 42,5 - 43 độ C.
*Thể cấp tính:
- Bệnh bùng phát nhanh chóng, lan rộng mạnh mẽ.
- Số lượng trứng giảm, gà ăn ít đi, chất lượng trứng giảm.
- Có các triệu chứng thần kinh như nghẹo đầu, đi lòng vòng, co giật, không muốn ăn.
- Gà sốt cao từ 42,5 đến 43 độ C.
- Tiêu chảy phân xanh, ho, tỷ lệ tử vong có thể lên đến 100%.
*Thể mãn tính:
- Bắt đầu xuất hiện ở giai đoạn cuối của dịch bệnh với các triệu chứng liên quan đến rối loạn thần kinh. Chưa có thuốc đặc trị, chỉ có vaccine tiêm cho đàn gà còn sống sót với biểu hiện tương tự.
- Do tổn thương tiểu não, gà bị bệnh có hành vi lạ, có thể chết do đói, không muốn ăn Gà đẻ có tỷ lệ giảm.
- Bệnh có thể kéo dài trong một vài tuần.
3. Bệnh tích của gà mắc Newcastle
Khi khám phá gà mắc bệnh Newcastle, có nhiều bệnh tích đặc trưng. Ở thể cấp tính, bệnh tích không rõ ràng, chỉ thấy xuất huyết ở ngoại tâm mạc, niêm mạc đường hô hấp.
*Trong trường hợp gà chết ở thể cấp tính, chúng sẽ gầy; mào, yếm có màu tím.
- Xoang mũi và miệng có nhiều dịch nhầy đục.
- Niêm mạc miệng, hầu, họng, khí quản xuất huyết, viêm và phủ màng giả fibrin có thể gây ra các triệu chứng như ho, đau họng, khó thở và nghiêm trọng hơn là nguy cơ gây ra nhiễm trùng và suy hô hấp. Để phòng ngừa và điều trị tình trạng này, việc sử dụng kháng sinh và các phương pháp chăm sóc hỗ trợ là rất quan trọng.
*Bệnh tích đặc trưng tập trung ở đường tiêu hóa:
- Niêm mạc dạ dày có tuyến xuất huyết ở đỉnh của lỗ tuyến tiêu hóa. Nhiều trường hợp nặng có xuất huyết thành dải ở trên và dưới của dạ dày tuyến.
- Dạ dày ở phần dưới của lớp sừng keratin cũng bị xuất huyết.
- Niêm mạc ruột non xuất huyết và viêm nhiễm trong giai đoạn đầu. Trong giai đoạn tiếp theo, các nút lympho ở ngã ba manh tràng bị viêm loét, thậm chí là loét hình cúc áo.
- Gan chỉ có một vài vùng bị hoại tử và có màu vàng nhạt.
- Dịch và buồng trứng bị xuất huyết thành từng vệt, từng đám.
- Xuất huyết ở màng phổi, xoang ngực, và bề mặt xương ức.
- Não bị viêm xuất huyết.
4. Chẩn đoán bệnh gà rù - Newcastle.
Việc chẩn đoán bệnh gà rù là quan trọng để người nuôi có thể xác định bệnh và áp dụng biện pháp phòng trị hiệu quả. Có thể chẩn đoán bằng cách:
- Dựa vào triệu chứng lâm sàng và bệnh tích đặc trưng. Phản ứng huyết thanh:
- Phản ứng HA, HI và phản ứng trung hòa.
- Phản ứng kháng thể huỳnh quang cho kết quả nhanh chóng nhất.
5. Phòng bệnh Newcastle ở gà.
Bệnh Newcastle có khả năng lây lan nhanh chóng, do đó việc phòng bệnh là rất quan trọng để đảm bảo đàn gà luôn khỏe mạnh. Để phòng bệnh, người nuôi cần thực hiện các biện pháp sau:
*Vệ sinh trang trại:
- Thường xuyên vệ sinh, khử trùng chuồng trại và dụng cụ chăn nuôi bằng vôi bột hoặc thuốc sát trùng.
- Sử dụng men vi sinh để giảm ẩm, khí độc và ức chế mầm bệnh trong chất độn chuồng.
- Rửa sạch máng ăn, máng uống cho gà thường xuyên.
- Đảm bảo kiểm soát ra vào chặt chẽ tại trang trại để ngăn chặn sự tiếp xúc của gia cầm với mầm bệnh.
- Mang gà về và cách ly trong 10 ngày để theo dõi.
*Phòng bệnh Newcastle bằng vaccine:
- Tiêm vaccine đầy đủ cho đàn gà để đảm bảo bảo vệ tốt nhất.
- Sử dụng vaccine nhược độc phổ biến ở Việt Nam để phòng bệnh Newcastle do tính tiện lợi (cho uống, nhỏ mắt, nhỏ mũi), khả năng bảo vệ đàn gà tốt.
- Tiêm vaccine phòng bệnh Newcastle cho gà từ khi còn nhỏ (từ 5-10 ngày tuổi tùy loại vaccine) để tận dụng kháng thể mẹ, sau 10-14 ngày tiêm lại để tăng hiệu quả.
*Sử dụng thuốc bổ trợ cho gà:
- Để giảm stress môi trường và thúc đẩy tăng trưởng nhanh chóng, giảm FCR, cần bổ sung các loại thuốc bổ cho gà như Vitamin C, A, D, E, K, Lesthionin, Bcomplex,...
6. Cách điều trị bệnh gà rù (Newcastle)
Trước đây, trước khi có thuốc đặc trị, phương pháp chính là tiêm vaccine và xử lý đàn gà đã mắc bệnh.
Cách điều trị này có thể không mang lại kết quả cao với tỷ lệ tử vong có thể lên đến 50-70% trong số đàn gà. Những con gà không chết do bệnh Newcastle có thể bị tác động vào hệ thần kinh, không thể ăn uống và cuối cùng là chết vì đói. Những con không chết cũng sẽ không phát triển nhanh mặc dù tiêu tốn nhiều thức ăn và thuốc bổ.
Hiện nay đã có thuốc đặc trị bệnh Newcastle với tỷ lệ chết từ 5 – 20% đàn gà (phụ thuộc vào thời gian phát hiện bệnh để can thiệp). Khi phát hiện gà bị nhiễm bệnh Newcastle, cần sử dụng ngay kháng thể Newcastle để điều trị. Sau 24 – 48h sử dụng kháng thể Newcastle, gà sẽ không còn chết vì bệnh Newcastle. Việc chẩn đoán nhanh chính xác bệnh Newcastle ở gà rất quan trọng, để tránh tử vong và thiệt hại lớn.
Kết luận
Tóm lại, phòng bệnh gà rù là việc làm cực kỳ quan trọng đối với người chăn nuôi gia cầm. Việc phòng bệnh tốt sẽ giúp đàn gà khỏe mạnh, sinh trưởng tốt và mang lại lợi nhuận cao cho người chăn nuôi.
Một số biện pháp phòng bệnh gà rù hiệu quả như:
- Tiêm vắc-xin phòng bệnh gà rù cho đàn gà từ 3 tuần tuổi trở lên.
- Thường xuyên vệ sinh, khử trùng chuồng trại bằng vôi bột, thuốc sát trùng.
- Định kỳ phun thuốc khử trùng không khí trong chuồng trại. Sử dụng nguồn nước sạch cho gà uống.
- Cho gà ăn thức ăn đảm bảo chất lượng, đủ dinh dưỡng.
- Thường xuyên theo dõi đàn gà để phát hiện sớm các dấu hiệu bệnh và có biện pháp điều trị kịp thời
